دور از بهشت

دور از بهشت ملو درام عجیبی است . عجیب از این نظر که با سلیقه شرقی ما جور در نمی آید و در نگاه اول پس میخورد. Julianne Moore نقش زنی را بازی میکند که زندگیش نمونه ای است از یک زندگی موفق در شرایط اجتماعی زمان روایت فیلم ( ده ۵۰ در Connecticut) .زنی با شوهری موفق در تجارت و فروش و دو بچه زیبا و دوست داشتنی . خلاصه همه چیزش عالی است . اما تقریبا از همان شروع فیلم حالات و رفتار عجیب Dennis Quaid همسر Julianne Moore ما را به فکر می اندازد که گره داستان همینجا باید باشد. که بعد میفهمیم او مردی است با تمایلات هم جنس خواهانه . مردی که همسری عالی و زندگیی عالی تر دارد و همجنس خواه هم هست . در یک صحنه غافل گیری زن میفهمد که مردش هم جنس خواه است و با ناراحتی از صحنه خارج میشود. رفتار و نمایش احساساتی که Moore توی این غافل گیری و چند صحنه بعد از آن از خودش نشان میدهد به هیچ وجه قانع کننده نیست. Moore با وجود بازی بسیار خوبی که در تمام طول فیلم از خودش نشان میدهد در این موقعیت بسیار سرد و بی روح بازی میکند و در نشان دادن زن سرخورده ای که قصد کمک به شوهرش را دارد ناتوان میماند ( فراموش نکنیم که داستان فیلم در ده ۵۰ روایت میشود. در زمانی که هنوز همجنس خواهی چندان عادی نبود). مرد میخواهد خود را درمان کند. مرد معتقد است که این مشکل یک بیماری ست و دلیلش هم این است که موقعی که مشغول انجام این کاراست احساس خوبی ندارد. اما چیزی که این وسط باقی میماند ( و از همان شروع فیلم هم به نوعی قابل درک است) سردی رابطه ای است که بین مرد و زن وجود دارد . این سردی از پشت احساسات ظاهری که نسبت به هم بروز میدهند قابل دیدن است . زن کم کم به سمت مردی سیاه پوست که باغبان آنهاست جذب میشود. این رابطه اگرچه تا آخر فیلم کاملا پاک و سالم باقی میماند و بیشتر تداعی کننده نوعی آرمان خواهی Moore و مرد سیاه پوست است اما به شکل آشکاری از انگیزه های جنسی ناشی از سرخوردگی Moore از همسرش نیز بهره میگیرد. در پایان Quaid نمیتواند بر تمایلات همجنس گرایانه اش غلبه کند و در یک سکانس پر از اشک به همسرش میگوید که یک نفر دیگر را دوست دارد و میخواهد با او زندگی کند . Moore از همسرش جدا میشود و Quaid هم با مرد مورد علاقه اش زندگی میکند! بعد از این جدایی Moore به مرد سیاه پوست ( با بازی Dennis Haysbert ) پیشنهاد میدهد که با هم زندگی کنند ( البته بیشتر به شکل یک درخواست عاشقانه تا یک پیشنهاد عادی) اما Haysbert این درخواست را قبول نمیکند و ترجیح میدهد زندگی امن تری را برای دخترش فراهم کند.

فیلم دور از بهشت بیشتر برای جسارتی که در نشان دادن و بیان روابط عاشقانه غیر متعارف دارد در خاطر میماند. فیلم داستانی جسور اما کاملا سر راست دارد و جالب این است که سکانسهای مختلف این فیلم به شکلی کاملا آگاهانه شبیه نمونه های کلاسیک ملودرامهای عاشقانه ساخته شده اند. به عنوان مثال به سکانس پایانی فیلم میتوان اشاره کرد که مرد سیاه پوست سوار بر قطار از آن شهر میرود و زن هم از توی ایستگاه رفتنش را نگاه میکند.

این فیلم تا به حال جایزه های زیادی را برده . در مراسم اسکار هم نامزد دریافت چهار جایزه بود( از جمله بهترین نقش اول زن و بهترین فیلمنامه ) . اما روایتش به دل نمیشیند ( شاید به خاطر عقب ماندگی شرقی ما باشد!!). این را میگویم چون همین چند وقت پیش دادگاهی در کانادا ازدواج همجنس خواهان را قانونی اعلام کرد . شاید همین الان زوجی همجنس خواه در کانادا دست در دست هم روی مبل راحتی خانه شان نشسته اند و این فیلم را نگاه میکنند. لبخندی هم روی لبشان است و توی دلشان قند آب میکنند که دل و دلدار این فیلم به هم رسیدند. نمیدانم.شاید.

این فیلم را Todd Haynes درسال ۲۰۰۲ و در مدت زمان ۱۰۷ دقیقه کارگردانی کرده.

دور از بهشت

توضیحی در مورد کلمه Heaven:

فرهنگ لغت webster در توضیح کلمه Heaven علاوه بر معنی آشنای آسمان به معانی زیر نیز اشاره کرده است:
1- a spiritual state of everlasting communion with God
2-The dwelling place of the Deity; the abode of bliss; the place or state of the blessed after death

در فرهنگ لغت آکسفورد هم به این معانی اشاره شده است :
abode of immortals;habitation of god and his angels and the beatified spirits; paradise

در فرهنگهای لغت انگلیسی به فارسی آریانپور و باطنی ( فرهنگ معاصر ) هم به این معانی اشاره شده است :
بهشت ; ملکوت ; آسمان ; عرش ; موهبت

همان طور که میبینید کلمه Heaven علاوه بر آسمان بر بهشت هم دلالت دارد .
در ترجمه نام این فیلم به جای کلمه آسمان از کلمه بهشت استفاده کردم . به نظر من ( با توجه به خود فیلم ) منظور کارگردان از استفاده از این کلمه همان معنی بهشتیش بوده .